STRIJD IS VAN ALLE TIJDEN

Mensen verlangen naar liefde, rust en vrede, maar het lijkt ook of ze niet zonder strijd kunnen. Dat kan variëren van een onschuldig spel tussen twee personen, of een spannende voetbalwedstrijd, tot een bittere vete tussen landen. De strijd kan gaan om macht of geld, maar kan ook voor een goed doel zijn of tegen onrecht. Net als de liefde is strijd een belangrijk onderwerp voor kunstenaars.

Fantasie en werkelijkheid
Strijden kunnen zich afspelen in een fantasiewereld, zoals World of Warcraft of The Lord of the Rings. Andere strijden gebeuren in de werkeliikheid en daar kunnen twee personen, maar ook groepen of zelfs landen bij betrokken zijn. Robert Longo is een kunstenaar die met zin schilderijen laat zien welke prijs er betaald moet worden om iets te bereiken in Amerika. Hij ziet zichzelf als kunstenaar in de rol van politieagent of bewaker: “Een groot deel van mijn kunst is als het ware een alarmsignaal voor de maatschappij.”

Praktijkopdracht ‘Strijd’

Je gaat in stappen werken: je doet eerst onderzoek. Waar denk je aan bij strijd? Hoe wordt het afgebeeld en gebruikt in de media en of kunst? Wat roepen de onderstaande begrippen bij je op? Dan ga je schetsen, probeer zoveel mogelijk uit. En ten slotte ga je een definitief ontwerp maken en uitvoeren. Deze mag je aan mij presenteren.

Stap 1

Je gaat beelden verzamelen van (minimaal 5) verschillende vormen van strijd. Die plaats je in een fotocollage, Pinterest bord (thema ‘Strijd’) of een woordweb.

Het doel hiervan is een stukje onderzoek naar de verschillende uitingen van diverse kunstenaars. Dat kan je inspiratie geven voor je eigen werkstuk.

Stap 2

Maak schetsen, probeer verschillende technieken en composities. Let op: het hoeft niet mooi te zijn. Je mag ook foto’s maken, die bewerken en/of natekenen.

Kijk naar de voorbeelden bovenaan de pagina. Daar zie je hoe kunstenaars op verschillende manieren zijn omgegaan met het thema strijd. Wanneer je zelf regelmatig een game speelt, heb je onderling ook een (wed)strijd.

Let op: Bewaar alle schetsen!

Stap 3

Werk je definitieve idee uit. Het mag zowel digitaal als op papier.

Ook ben je vrij in het kiezen van materiaal. Potlood, stift, verf, etc.

Hieronder staan beelden en informatie over Roy Lichtenstein, legendes en diverse helden.

Wanneer je helemaal tevreden bent, lever je alles in bij sandra.vanoeffel@stichtingpo.nl

TEGENSTRIJDIGHEID

Strijd doet zich ook voor binnen relaties. Een voorbeeld van een vriendschap waarin tegenstrijdige gevoelens een rol spelen is die tussen Jean Michel Basquiat en Andy Warhol. Ze waren kunstenaar en tevens vrienden van elkaar, en dat ging gepaard met veel strijd en jaloezie. Deze strijd kun je zowel in het werk van Basquiat terug zien als in het werk van andere kunstenaars die Warhol en Basquiat als inspiratiebron gebruikten. Ze hielden samen tentoonstellingen die werden gepromoot als een bokswedstrijd.

Zwart & wit

In het werk van Basquiat komen naast de vriendenstrijd de vijandelijkheden tussen twee verschillende bevolkingsgroepen aan bod. Annie Leibovitz hield zich ook met de rassenongelijkheid bezig. Zij kwam in opspraak met haar reclame voor Benetton, waarvoor ze een engel en een duivel op een manier fotografeerde die voor veel mensen aanstootgevend was. Door de discussie die losbarstte werd haar foto wereldberoemd en kreeg het merk veel aandacht.

Oorlogsmonumenten

Gelukkig zijn er in West-Europa sinds 1945 generaties opgegroeid die geen oorlog meer hebben meegemaakt.
De enorme verwoestingen als gevolg van de Tweede Wereldoorlog zijn verdwenen. Het enige dat ons nu nog duidelijk aan de oorlog herinnert zijn monumenten.
Deze zorgen ervoor dat we niet vergeten water destijds is gebeurd en waarschuwen ons voor de verwoesting die oorlogen teweeg kunnen brengen.
Naar aanleiding van een bombardement maakte Pablo Picasso het beroemde schilderij Guernica, dat te zien was op de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs.
Claes Oldenburg hield zich vele jaren later dan Picasso ook met het thema oorlog bezig. Met zijn enorme beeld van een tank met een lippenstift brengt hij ons de bekende boodschap ‘make love not war’.

Inspiratie
Zlin inspiratie voor WHAAMI haalde de kunstenaar uit een stripplaatje van Irv Novick, dat hij bijna letterlijk op een groot formaat naschilderde. Hij veranderde de compositie een klein beetje en werd er beroemd mee. Novick bleef vrij onbekend. Je kunt je afvragen of dat wel eerliik is. Was Lichtenstein niet gewoon bezig met kopiëren? Pleegde hij eigenlijk geen plagiaat?

Dave Gibbons, zelf striptekenaar en schrijver, vindt van wel. Hij is verontwaardigd en laat dat op allerlei manieren zien in zijn schilderij WHAAT?. Zijn pilot zegt bijvoorbeeld: The copyist has become a pop art star. Toch heeft Lichtenstein het werk niet één op één gekopieerd. Er zijn namelijk wel verschillen tussen beide werken: Lichtenstein weet de kijker bijvoorbeeld sterker bij zijn schilderij te betrekken dan Novick.

Popart
Lichtenstein werd een van de helden van de popart, een kunststroming die in Engeland en Amerika ontstond. Het was een reactie op de superserieuze abstracte kunst, waarvoor alleen de elite zich interesseerde. Popart heeft meestal geen diepere boodschap of bedoeling. Popartkunstenaars late zich inspireren door de alledaagse werkelijkheid, zoals, in het geval van Lichtenstein, door stripplaatjes.

Eigen stijl
Stripachtige beelden zijn het handelsmerk van Lichtenstein. Je herkent een werk van hem heel snel aan de typische vormgevingsaspecten, zoals compositie, kleur en stilering. Zijn schilderijen zijn vele malen groter (blow-up) dan de strips waar ze van zijn afgeleid.
Ook ontbreekt de verhaallijn die je wel in echte stripverhalen vindt; WHAAM! is een fragment uit een verhaal. Daarnaast beperkt hij zijn kleurgebruik tot vermiljoenrood, geel en donkerblauw (naast wit en zwart). De paarse kleurvlakken zijn opgebouwd uit blauwe en paarse stipjes, vergelijkbaar met optische kleurmenging.

Driedimensionaal
Het beperkte kleurkeuze van verzadigd rood, geel en blauw is ook kenmerkend voor zin driedimensionale werk. Small Explosion uit 1965 en Standing Explosion it 1966 zijn 3D-variaties op het schilderij Explosion van een jaar eerder. Het tweede object is wat ruimtelijker dan het beeld uit 1965.

STRIJD TUSSEN GOED EN KWAAD

Goed en kwaad zijn abstracte begrippen. In woord en beeld wordt pas duidelijk wat we ermee bedoelen.
In afbeeldingen wordt het kwaad vaak gesymboliseerd door duivels, draken en zombies. Het goede word verbeeld door engelen, ridders of helden die het opnemen tegen het kwaad; een oeroud thema dat ook de basis vormt voor veel moderne films, zoals Batman Returns en The Lord of the Rings.

Legendes over heiligen en helden
Legendes zijn oude volksverhalen over heiligen die vaak een kern van waarheid bevatten, maar die in de loop der eeuwen zijn aangedikt tot fantastische heldenverhalen. Sint Joris is zo’n oude held; hij bindt de strijd aan met een draak en komt op voor de zwakkeren. De legende van Sint Joris en de draak stamt uit de Middeleeuwen en is met de kruisvaarders meegekomen naar Engeland. Daar is St. George beschermheilige van het land. Zijn witte vaandel met een rood kruis is zo het wapen van Engeland geworden. Om met de dochter van de koning te kunnen trouwen, moet hij eerst de draak verslaan. Met het doden van de draak bevrijdt hij de prinses, maar op een symbolische manier bevrijdt hij ook de mensen van het kwaad.

Het gedicht van Sint Joris en de draak
Op de meeste schilderijen van St. Joris tref je de volgende drie voorstellingsaspecten aan: St. Joris te paard, een draak die door St. Joris aan zijn lans gespietst wordt en een jonkvrouw. Wil je het complete verhaal van St. Joris lezen, kijk dan op internet. Daar vind je De Vrije Ghesellen van St. Joris, een eeuwenoud gedicht over deze drakendoder.

Mens en Dier
Mens en dier hebben vaak onderling strijd geleverd.
Soms ging dat er hard aan toe. Er werd op leven en dood gestreden. Overleveringen en verhalen daarover werden in de loop der tijd wel wat aangedikt. Op het schilderi) van de school van Van der Weijden liggen de symbolen van dood en verderf op de grond. De rotspartij scheidt de vredige wereld op de achtergrond van de agressieve daad op de voorgrond. Sint Joris (met lans als vast attribuut) en zijn witte paard vallen op door het kleurcontrast met de groene omgeving.
Op de achtergrond heeft de schilder atmosferisch perspectief toegepast.

Vrouwen in de strijd
Heldendom lijkt voorbehouden aan mannen. Zij gaan prat op hun kracht en macht – maar er zijn ook vrouweliike helden. Jeanne d’Arc is daarvan een voorbeeld. Aan het eind van de Middeleeuwen bevrijdde ze Frankrijk van de Engelsen, maar door een leugenachtige kerkelijke rechtbank eindigde ze als 19-jarige op de brandstapel.

Een ander voorbeeld van een heldin is Sofie. Jan Hinfelaar, de maker van het plaatstalen beeld Sofie en de draken, laat haar strijden tegen hedendaagse draken die ontplooiing in de weg staan. De vormen van Sofie, het paard en de draken zijn gestileerd.

Helden van nu
Sofie is een moderne heldin. Tegenwoordig creëren we onze eigen helden, denk maar aan Superman. Het affiche laat een gestileerde superman zien. Er wordt vooral gebruik gemaakt van primaire kleuren en er is bewegingssuggestie door de richting in de compositie.

Popidolen zoals Lady Gaga zijn zowel helden, als een bron van irritatie. De kunstenaar Jeff Koons heeft de albumcover van Lady Gaga ontworpen. Daarbij heeft hij elementen uit het schilderij De geboorte van Venus (zie thema Liefde) van Botticelli gebruikt. De geboorte van Venus staat voor het begin van een nieuw tijdperk. Lady Gaga ontlokt veel discussie door de manier waarop ze zichzelf an het publiek laat zien, maar ze is tevens, net als de Venus van Botticelli, een inspiratiebron voor veel kunstenaars.